Romeinse zuil
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een Romeinse zuil is een bouwkundig element, vaak cilindrisch van vorm, dat in de Romeinse architectuur zowel een dragende functie kon hebben als puur decoratief kon zijn.
Omschrijving
De Romeinse zuil kent, net als de Griekse zuil, een opbouw bestaande uit een basement (voetstuk), een schacht (het middendeel) en een kapiteel (het bovenste deel). De proporties, vorm en decoratie van deze onderdelen bepalen tot welke bouworde een zuil behoort. De Romeinen namen veel over van de Griekse bouwkunst, waaronder de Dorische, Ionische en Korinthische ordes. Daarnaast ontwikkelden zij twee eigen ordes: de Toscaanse en de Composiete orde. De Toscaanse zuil is een eenvoudigere variant van de Dorische, met een gladde schacht zonder verticale groeven (cannelures) en een eenvoudig basement. De Composiete zuil is een combinatie van de Ionische en Korinthische kapitelen en heeft veelal Ionische cannelures. In de Romeinse architectuur werden zuilen toegepast in diverse gebouwen, waaronder tempels, basilieken (markthallen), badhuizen en theaters. Opvallend is dat Romeinen zuilen niet altijd als dragend element gebruikten, maar ook als decoratie tegen muren plaatsten in de vorm van halfzuilen of pilasters, zoals te zien is bij het Colosseum.
Romeinse bouworden
De Romeinen maakten gebruik van de drie Griekse bouworden (Dorisch, Ionisch en Korinthisch) en voegden daar twee eigen ordes aan toe: de Toscaanse orde en de Composiete orde. De Toscaanse orde kenmerkt zich door een simpele vorm zonder cannelures op de schacht. Het kapiteel en het basement zijn eenvoudig vormgegeven. De Composiete orde is een combinatie van elementen uit de Ionische (voluten) en Korinthische (acanthusbladeren) kapitelen.
Toepassing in de bouwkunst
Romeinse zuilen werden in verschillende soorten gebouwen toegepast, zoals tempels, basilieken, theaters en thermen (badhuizen). In tegenstelling tot de Grieken gebruikten Romeinen zuilen niet altijd als noodzakelijk dragend element. Ze werden ook als decoratie tegen gevels geplaatst, zoals te zien is op de bovenste verdiepingen van het Colosseum, waar ze als halfzuilen of pilasters functioneren. Daarnaast bouwden de Romeinen ook vrijstaande triomfzuilen, die primair een monumentale en herdenkende functie hadden, zoals de Zuil van Trajanus.
Gebruikte bronnen: